Paxlavalar

“Məhsullarımızda qutunun çəkisi nəzərə alınmır.”

Paxlava Tatlisi nədir?

Türk paxlavası tarixdə ən qədim şirniyyat növüdür. Bu tarix isə Fateh Sultan Mehmetin hakimiyyəti dövrünə gedib çatır. Həmin dövrdə sarayın yemək reseptlərinə daxil olan paxlava təxmini məlumatlara görə, ilk dəfə 1473-cü ildə Topqapı sarayında bişirilib. Paxlavanın tarixi ilə bağlı başqa bir qeyd isə XVII əsrin ortalarında Övliya Çələbi tərəfindən yazılmışdır. Bununla belə, III Əhməd dövrünün şair və yazıçılarından olan Seyyid Vehbinin hazırladığı tarixi qeydlərdə sultanın dörd şahzadəsi üçün keçirilən sünnət mərasimində bütün qonaqlara paxlava süfrəsi verildiyi qeyd edilmişdir.

Bu və buna bənzər digər qeydlərdən görmək olar ki, paxlava Osmanlı İmperatorluğunda demək olar ki, hər kəsin bildiyi bir dad olsa da, daha çox saray və malikanələrdə yaşayan yüksək təbəqənin daddığı bir desert növüdür.

Başqa bir versiyaya görə isə paxlava bugünkü mədəniyyətdə iştirakına görə, Anadoluda qədim türklərin məskunlaşdığı vaxtdan bəri, yəni bu mətbəx mədəniyyəti Skif tayfalarından gəlir və təbii olaraq türk şirniyyatıdir. Bu versiya bizə bunu da deməyə imkan verir ki, qədim dövrlərdə Skiflər müalicəvi təsirinə görə paxlavanı dərman kimi istehsal edirmişlər.

 

Paxlava Tatlisi Tərkibi nədir?

Paxlava tərkibinə görə ən yüksək kaloriyə malik şirniyyat növüdür.  Tərkibinə qatılan məhsullar həm doyumludur, həm də enerji verir. Əgər evdə paxlava hazırlamaq istəsəniz, sizə bu məhsullar lazım olacaq.

Xəmiri üçün:

 

-5 stəkan un

-3 yumurta

-1 stəkan su süd

-1 stəkan günəbaxan yağı

-1 paket qabartma tozu

-1 çay qaşığı sirkə

-1/2 çay qaşığı duz

 

Xəmiri və ara təbəqələri yaymaq üçün:

 

-1,5 stəkan qarğıdalı nişastası

-250 qram ərinmiş kərə yağı

-3 stəkan incə üyüdülmüş qoz

 

Şərbəti üçün:

 

-3,5 stəkan dənəvər şəkər

-3,5 stəkan su

-1/2 çay qaşığı təzə sıxılmış limon suyu

 

Paxlava Tatlisi necə hazırlanır?

Hər bölgəyə məxsus olaraq fərqli hazırlanan türk paxlavasının hazırlanma qaydaları da dəyişkəndir. Bəzi bölgələrdə paxlava resepti bildiyimiz reseptlərdən kənara çıxır. Ancaq ümumi bir paxlava resepti ilə onun hazırlanma qaydası ilə tanış olun.

Əvvəlcə unu dərin bir qaba qoyun. Orta hissəni hovuz kimi açın. Süd, yumurta, günəbaxan yağı, sirkə, duz və qabartma tozunu əlavə edin. Sonra, inqrediyentləri yavaş-yavaş qarışdırın və qulaq çubuqunun tutarlılığına çatana qədər unla yoğurun. Hazırladığınız xəmirin üzərini nəm dəsmal ilə örtün və otaq temperaturunda təxminən 1 saat gözləyin. İstilənmiş xəmiri 20 bərabər hissəyə bölün. Xəmiri unlu piştaxtada boşqab ölçüsündə yayırıq. Açılan xəmiri üst-üstə düzün, aralarına qarğıdalı nişastası səpin. Sonra bir-birinin üstünə yığılmış xəmiri oxlovdan istifadə edərək nazik şəkildə açın. Xəmirin təbəqələrini yağlamaq üçün kərə yağı kiçik tavada və ya qazanda vam odda əridin. Bişirəcəyiniz qabın altını ərinmiş kərə yağı ilə yağlayın.

Paxlavanın alt və üst qatına iki filo xəmirini ayırın. On vərəq xəmiri kərə yağı ilə yağlayın və bişirdiyiniz qabda üst-üstə qoyun. Paxlavanın orta qatına xırda üyüdülmüş qozları bərabər şəkildə səpin. Qalan yufkaları da eyni şəkildə üst-üstə düzün, onları kərə yağı ilə yağlayın və bu şəkildə paxlavanı formalaşdırmağa davam edin. Xəmirin kənarlarını bıçaqla nimçənin dibinə doğru itələyin. Paxlavanı istədiyiniz formada doğrayın.

Paxlavanın üzərinə kərə yağı sürtün və nimçəni əvvəlcədən isidilmiş 180 dərəcə sobada təxminən 50 dəqiqə bişirin. Sonra şərbəti hazırlamağa başlayın. Dərin bir qazanda dənəvər şəkəri suda həll edin və təxminən 25 dəqiqə bişirin. Qaynar suya limon suyunu əlavə edib ocaqdan götürün. Hazırladığınız şərbəti sobadan götürdükdən sonra paxlavanın üzərinə az-az tökün. Şərbəti tökdükdən sonra sobada 3-5 dəqiqə saxlayıb götürürük.
Paxlava ilıq olanda tavadan tək-tək çıxarıb başqa düz qaba aralı yığırıq. Bir məqamı unutmayın. Əgər paxlavanın üzünün parıltılı və gözəl olmağını istəyirsinizsə onda paxlavanın şərbətindən 3 xörək qaşığı götürüb 1 xörək qaşığı bal ilə əridib firça ilə hazır olan isti paxlavanın üzünə çəkirik.

Bakı paxlava reseptləri ilə türk paxlavasının reseptləri fərqlənsə də hər ikisi ləzzətinə görə çox sevilir.

Paxlava Tatlisi növləri hansılardır?

Saysız paxlava növləri mövcuddur. Hər bölgəyə məxsus olan fərqli hazırlanan türk paxlava reseptləri uzun bir tarixi yol gəlmişdir. Bəzi paxlava çeşidlərinin həm ləzzəti gözəl, həm də hazırlanması rahat olur. Bəs türk paxlavaları bir-birindən nəyi ilə fərqlənir?

 Kəsmikli Paxlava:

 Lale dövründən sonra hazırlanmağa başlayan kəsmikli paxlava İzmir, Aydın və Manisa kimi Egey şəhərlərində çox yayılmışdır. Bal və kəsmiklə hazırlanan bu desertin hazırlanmasında badam, qoz, fıstıq kimi qoz-fındıqlardan istifadə edilir.

 Cimcik Paxlavası:

 Çimcik paxlavasını digər paxlavalardan fərqləndirən ən mühüm fərq kvadrat formada kəsilməsidir. Qaziantep bölgəsinə xas bir desert olan Cimcik paxlavası həm bayramlarda, həm də digər xüsusi günlərdə ən çox istifadə edilən ənənəvi desertlərdən biridir.

Bülbül yuvası:

Rulo şəklində hazırlanan Bülbülyuvası 16-cı əsrdən bəri ən çox istehlak edilən paxlava növlərindən biridir. Limon suyu və şərbətlə hazırlanan desert həm kompotla, həm də ayranla verilə bilər. Antep şirniyyatları arasında da ən fərqli adı olanı, şübhəsiz ki, bülbül yuvası desertidir. Yuva şəklində kiçik əyri xəmir parçaları ilə hazırlanır. Şəkər, xəmir və su ilə hazırlanır. Şərbətdə uzun müddət bişirilir. Sonra püstə, qoz və pudinq kimi saysız-hesabsız inqrediyentlərlə doldurulur. Üstü də püstə ilə bəzədilib. Daha çox nişan, bayram və toy günlərində verilir.

 

Sultan sarması

Sultanlar üçün xüsusi olaraq hazırlanan paxlavalardan biri olan sultan sarmasının istehsalında kakao, süd, püstə və peçenye istifadə olunur.

Midyə paxlavası:

Qaziantepin yerli ləzzətlərindən biri olan midye paxlavası şəkəri və kalorisi az olduğu üçün ən sağlam paxlava növlərindən biridir. Bol püstə ilə hazırlanan midye paxlavası qaymaqlı paxlava kimi də tanınır.

 

Türk paxlavasının təxminən 220 növü var. Bu paxlavaların 50-yə yaxını Qaziantep bölgəsinə aiddir.

Ən məşhur və tələbat olunan paxlava növləri bülbül yuvası və sultan sarmasıdır.

 

Kadayıf kimi paxlava çeşidlərinin də hazırlanma qaydası fərqlənsə də bu şirniyyatda təməl məhsullar var ki, onlar əksərən bütün paxlavaların hazırlanmasında lazım olur. 1- Xəmir, 2- Nişasta, 3- Püstə, 4- Qoz,  5- Şərbət, 6- Şəkər,  7- Kərə yağı,  8- Qabartma tozu.

 

Paxlava Tatlisi qiymətləri nədir?

Hazırda şəhərimizdə türk paxlavası hazırlayan türk şirniyyat ustaları öz paxlavalarını dadlı hazırlamaqla bizə sevdirə biliblər. Həm böyük market və ticarət mərkəzlərində, həm də türk ustalarının əlinin ləzzəti ilə hazırlanan şirniyyat mağazalarında istənilən çeşiddə paxlavalar tapmaq olur. Bəs qiymətlər? Paxlava qiymətləri az-çox bir-birindən fərqlənir. Məsələn, bir qutu fısdıqlı bülbül yuvası paxlavası 13.65 azn, çoxumuzun sevdiyi adi fıstıqlı paxlavanın 1 qutusu (15 ədəd) 24.20 azn, 12 ədəd fıstıqlı şöbiyət 22.70 azn, 35 ədəd qozlu dolma 16.65, 15 ədədli quru paxlava 24.20 azn, 10 ədədli yaşıl sarma 18.90 azn-ə satılır.